Even een waarschuwing vooraf : dit verhaal bevat details die als schokkend ervaren kunnen worden !!!

We zijn in Tibet en blijven 2 nachten in Tidrum. We zijn bezig met een 5-daagse tocht door een deel van Tibet gelegen boven Lhasa. We hebben prachtige dingen gezien met helaas wel een vervelende chauffeur, zelfs zo vervelend dat hij gewoon probeerde een dag eerder naar Lhasa terug te gaan terwijl hij het programma zwart op wit bij zich had. Afijn, we zitten in Tidrum, onze op 1 na laatste stop. Tidrum is geweldig, zie foto’s op de site van o.a. De nomadententen, maar dit terzijde. De dag na onze 2e nacht in Tidrum zouden we nog naar Drigung gaan en vervolgens terug naar Lhasa.

Drigung was DE plaats waar we via een klooster naar een ‘sky burrial’ zouden gaan. Een sky burrial is een ’tibettaanse begrafenis’ waar wij alleen maar dat van wisten van wat er in de Lonely Planet geschreven stond. Een lijk wordt door een beste vriend van de overledene naar boven gebracht waar het aan stukken wordt gelsagen en vervogens door de gieren wordt opgegeten EN je mag er niet naar toe ook al brengt een gids je er heen !!! Die laatste regel schijnt dus al veranderd te zijn, getuige onderstaand verslag. Ons tibettaans reisburautje verzekerde ons dat we er ‘gewoon’ naartoe konden.

Het is helaas druilerig weer, geukkig was onze ‘volle dag’ in Tidrum er eentje van blauwe luchten en mooie uitzichten. We stapten in onze vertrouwde Landcruiser en gingen op weg naar Drigung. Het was maar iets mee dan een uur rijden toen we het klooster al in beeld kregen. Daar aangekomen werden we weer, als banouds, aan ons lot overgelaten (zie reisverslagen, onze chauffeur sprak geen woord engels en regelde NIETS voor ons) en dus gingen we op zoek naar de ingang van het klooster. Dat viel niet mee want we kwamen bijna niemand tegen. Uiteindelijk kwam er een monnik op ons af nadat we al diverse trappen op en af waren gelopen. We moesten een kaartje kopen, maar eigenlijk viel er van het klooster niet veel te zien. We vroegen naar de sky-burrial….dat zei hem niets. Dan maar met handen en voeten. Een kruis maken van je armen, klapwiekende gebaren voor de gieren en op-eet-gebaren. Dat maakte meer indruk en hij wees ons naar een paadje……helemaal naar boven lopen en het regende nog steeds.

Goed, we waren daar o.a. Voor gekomen dus gingen we op pad. Het ging redelijk omhoog en na 20 minuten in de regen had ik het eigenlijk wel gehad, bikkel he ik ? Car liep echter door als ook de Italianen, dus dan ik ook maar anders moet je dat weer heel lang horen 🙂 Na ongeveer 10 minuten kwamen ons opeens 2 Tibettanen achterop en wij nog even met de gebarentaal vragen of we wel de goede kant op liepen, dat was het geval. In hun zondagse kleren en leren schoentjes liepen ze snel bij ons weg met ale gore-tex spullen en speciale bergschoenen 🙁

Plots vlakte de helling af en zag ik even verder een hekwerk staan en een bord : No video, No photo’s…dat moest het zijn. Ik keek even omhoog, uit reflex, en zag een 6-tal gieren rondzweven. Ik riep het naar de anderen, maar moest me daarvoor omdraaien…..toen zag ik er wel 35 zweven en de 1 na de ander zette ‘de landing’ in. We liepen door en gingen om het hekwerk heen. De eerste aanblik zal ik nooit vergeten. ‘Ze’ waren juist bezig….de gieren. Terwijl er steeds meer landden stortten de reeds aanwezige gieren zich vol overgave op de 2 ijken die reeds ‘voorbewerkt’ waren. Binnen 10 minuten was er niets anders over dan een skelet dat door de gieren nog alle kanten op werd getrokken en geslingerd. Het feit dat het skelet bijna nog uit 1 stuk bestond bewees ons meteen dat de beschrijving in de LP niet klopte. Even ater zagen we hoe het wel had moeten zijn.

Toen het ‘eetfestijn’ voorbij was werden de gieren teruggedreven en namen speciale mannen wiens werk het is het initiatief weer over. De restanten van de skeletten werden verzameld en vervolgens met een zeergrote hamer tot gruis geslagen, inclusief de schedel. Hier werd, naar wij later vernamen, Tsampa aan toegevoegd. Tsampa is een tibettaans deegmengsel wat wij 1 keer als ontbijt hebben uitgeprobeerd. We stopten met eten vlakvoor dat we bijna moesten braken, niet zo lekker dus. Het geheel werd vervolgens gemengd en weer aan de gieren gevoerd, er bleef niets ‘op aarde’ achter. De voederplaats was weer leeg, maar……er kwamen mensen de berg opgelopen met wederom 2 lijken in doeken gewikkeld. De ‘slagers’ zoals wij ze noemden nodigden ons uit om binnen de omheining te komen. Tot die tijd hadden we heel stilletjes in onze, toevallig, passende zwarte kleding buiten de omheining ademloos staan te kijken. Na enig aarzelen namen de Italianen het initiatief om binnen de poorten te gaan kijken. We kregen toen het hele ritueel van voren af aan te zien. Wat we van buitenaf hadden gezien was alleen het ‘einde’, hoe toepasselijk.

De lijken werden naar boven gebracht zoals een Koala-beertje omgekeerd aan een boomstam hangt. Ze zijn gewikkeld in witte doeken en worden bijeengehouden door touwen. Aan het einde van dit relaas lees je waarom. De lijken worden op de ‘voederplaats’ neergelegd en de ‘slagers’ beginnen hun werk. Let wel, alles gaat gepaard met een gezellige babbel en een kopje yakboterthee. De Tibettanen zijn er van overtuigd dat de ziel het lichaam reeds de dag ervoor verlaten heeft en dat dit de laatste fase is op weg naar een nieuw leven. Dus waarom getreurd ? De touwen worden losgesneden en we zien een lijk als een pop op de stenen vallen. Om de 1 of andere reden is de ijkstijfheid nog niet ingetreden. Wat ons op dat moment het meeste verbaasd is hoe ze met het lijk omgaan, als een stuk vodden. Eerst wordt het llijk van de kleding ontdaan en dan begint het eigenlijke werk.

De slagers hebben een mes met een lemmet van zo’n 40cm lang en een metalen haak zoals de echte zeerovers aan hun handen hadden na een noodlottig ongeval. De haak wordt willekeurig in een stuk vlees geslagen, een arm of een been. In ons geval bij deze oude man was de arm aan de beurt. Het mes werd schuin op de arm gezet en er werd vakkundig ‘gefilleerd’, werkelijk zo ziet het er uit. Armen en benen werden laag voor laag van de huid ontdaan totdat spieren en pezen blootlagen. Ondertussen werd er ook met het 2e lijk begonnen, deze vrouw was ziek geweest getuige de kleuren van haar lichaam. Ondertussen werden de gieren als bij een hardloopwedstrijd achter een strak gespannen touw op afstand gehouden, ze waren klaar voor de aanval en stonden letterlijk te trappelen van ongeduld. De slagers gingen onverschrokken verder en toen kreeg ik de meest rigoreuze castratie van mijn leven te zien. Het mes werd op heuphoogte aan de rechterkant ingezet en over de volle breedte werd alles afgesneden, nog nooit zoiets ‘lulligs’ gezien. De gieren waren bijna niet meer te houden.

De laatste fase van deze voorbereidende fase werd ingezet…de buik werd opengesneden en alle ingewanden kwamen ‘op straat’ te liggen. Er was daarna nog maar weinig te doen voor de slagers anders dan het hoofd van de huid te ontdoen. Hier ben ik afgehaakt, ik vond dat ik genoeg had gezien en de indruk was overweldigend. Ik gaf de anderen een seintje dat ik ‘buiten’ zou wachten. Eenmaal buiten de omheining op veilige afstand maakte ik wat video-opnamen van de af en aan vliegende gieren. Even later kwamen de anderen aangelopen want na ‘het hoofd’ begon weer het deel wat wij zagen bij aankomst. Overbodig te vermelden dat iedereen met zijn eigen gedachten de afdaling maakte en de rest van die ochtend in de auto vrij stil was.

Onder aan de heuvel bij het klooster aangekomen zagen we de minniken in een grote kring zitten te bidden. In het midden stond een, dacht ik, witte zak. Ik liep een verhoging op om een foto te maken. Nadat ik de camera weer liet zakken zag ik pas wat ik gefotografeerd had…….de witte ‘zak’ was een lijk. Het gebruik wil dus dat de persoon die is overleden de 1e 24 uur bij de monniken vertoefd waar er voor hem/haar gebeden wordt. Het lijkt is in de witte doeken samengebonden in een zittende houding. Omdat alles zo strak zit is het mogelijk dat je vanuit een bepaalde hoek niet kunt zien dat het een mens betreft. Wij stonden onder die hoek. Daarna begrepen we dus dat nadat die ceremonie het lijk de berg opgedragen wordt en alles begint zoals hierboven beschreven. In volledige stite gingen we naar de auto richting Lhasa……vanavond lekker aan de steak.